Диабети чашм

  1. Асоси

Диабети чашм (ретинопатияи диабетикӣ) дар байни сабабҳои нобиноӣ ва камбинии биниш дар ҷаҳон ҷои аввалро ишғол мекунад. Дар одамони калонсол бо диабети қанд, ретинопатияи диабетикӣ дар зиёда аз 75% ҳолатҳо пас аз 7-8 сол ба вуҷуд меояд ва аксар вақт бо зуҳуроти ретинопатияи гипертонияви  ё атеросклеротики ҳамроҳ мешавад.

Сабаби ретинопатияи диабетикӣ, ба монанди дигар намудҳои ретинопатия, патологияи рагҳои ретиналӣ мебошад.

Диабети қанд бо ду лаҳзаҳои бисъёр нохуш тавсиф карда мешавад: бо макроангипатия ва микроангипатия.

Истилоҳи аввал ба патологияи рагҳои хунравиши калибри калон дахл дорад. Аммо аксар вақт дар диабети қанд микроангиопатия қайд карда мешавад ва маҳз ҳамин аст "манбаи" бисёр бемориҳо дар диабет - ретинопатия, пои диабетикӣ, захми трофикӣ ва ғайра. Ҳар як шахсе, ки гирифтори диабети қанд аст, метавонад ба ин ҳолат гирифтор шавад, аммо ин иҷбори нест. Илова бар ин, бемор метавонад аллакай ретинопатияи диабетикӣ дошта бошад, аммо то даме ки ташхиси махсус гузаронида нашавад, ӯ ҳатто дар бораи он намедонад.

Дар марҳилаҳои аввали ретинопатияи диабетики ягон хел аломатҳои он дар мизоҷон зоҳир намешавад.

Аломатҳои бемори

Бо авҷгирии ретинопатияи диабетикӣ, нишонаҳои бемории зерин метавонанд пайдо шавад:

  • Намуди зоҳирии ашёҳо норавшан мегардад

  • Хатҳои торик ё пардаҳои сурх, ки боиси аз даст додани бино мешаванд

  • Бад шудани биниши шабона

  • Паст шудани биниш

Намудҳои ретинопатияи  диабетики

Одатан, ретинопатияи диабетикӣ ба ҳар ду чашмҳо таъсир мерасонанд. Ретинопатияи диабетикӣ метавонад ду намуд бошад: оддӣ (барвақт) ва паҳншаванда (авҷгиранда).

Ретинопатияи оддии диабетикӣ ретинопатияи паҳннашавандаи пардаи чашм мебошад, ки намуди маъмултарини ретинопатияи диабетикӣ мебошад. Аз ҷиҳати вазнинӣ, он метавонад сабук, миёна ва вазнин бошад. Дар ретинопатияи оддии диабетики деворҳои рагҳои хунравиши тӯрпардаичашм заиф мебошанд.

Сипас, дар девори раг баромадҳои хурд пайдо мешаванд, ки тавассути онҳо баъзан хунравӣ ба бофтаи тӯрпардардаи чашм метавонад ба амал ояд. Чунин баромадҳо микроаневризмҳо  номида мешаванд. Бо пешравии вазъият, рагҳои хурди хун метавонанд тадриҷан пурра баста шаванд ва рагҳо васеъ шуда, печида шаванд. Нахҳои асаб дар тӯрпарда  ба варам оғоз мекунанд. Баъзан варами макула - қисми марказии тӯрпарда ба амал меояд.

Ретинопатияи паҳншавандаи  диабетики намуди вазнинтарини ретинопатияи диабетикӣ мебошад. Дар баробари ин, рагҳои нави хун ба тӯрпарда  мерӯянд. Баъзан нашъунамои онҳоро дар бадани шишабандии чашм, инчунин хунрезӣ дар он мушоҳида кардан мумкин аст. Оҳиста-оҳиста ташаккули рагҳои нави хун боиси афзоиши бофтаи чоки захм  мегардад, ки боиси ҷудошавии қабати тӯрпардарда  мегардад. Агар дар кунҷи камераи пешина афзоиши рагҳои нави хун мушоҳида карда шавад,  фишори дохили чашм меафзояд. Ин, дар навбати худ, боиси вайрон шудани асаби оптикӣ мегардад.

Мураккабшавии ретинопатияи  диабетики

Афзоиши ғайримуқаррарии рагҳои хун дар тӯрпарда метавонад боиси мушкилоти зерини ретинопатияи диабетики гардад:

  • Хунрези дар ҷисми шишабанди.

    Аз рагҳои хуни навташкилшуда метавонанд ба ҷисмиҳои шишабандӣ хун равад. Агар хунравӣ хурд бошад, бемор метавонад доғҳои хурдро дар пеши чашм мушоҳида кунад. Дар ҳолатҳои вазнинтар, хун метавонад тамоми холигии шишагинро пур кунад ва биниш комилан аз байн меравад. Худ аз худ аз хунрави ба ҷисми шишамонанд боиси гум шудани доимии биниш намегардад. Хун одатан дар давоми якчанд ҳафта то моҳ худ аз худ ҳал мешавад. То он даме, ки тӯрпарда вайрон нашавад, биниш метавонад баргардад.

  • Ба қабат ҷудошавии тӯрпарда.

    Афзоиши ғайримуқаррарии рагҳои хун, ки дар ретинопатияи диабетикӣ мушоҳида мешавад, ба афзоиши бофтаи захмиро сабаб мегардад, ки боиси ба қабат ҷудошавии тӯрпарда мегардад. Ин дар он зоҳир мешавад, ки биниш норавшан мешавад, доғҳо пайдо мешаванд ва дараҷаи биниш паст мешавад.

  • Глаукома.

    Глаукома бо афзоиши фишори дохили чашм зоҳир мешавад, ки он метавонад ё бо ташаккули аз ҳад зиёди он дар чашм ё бо вайрон шудани хуруҷи он аз он алоқаманд бошад. Дар ретинопатияи диабетикӣ рагҳои нави хун ба воя мерасанд, ки аз онҳо моеъ метавонад ба холигоҳи чашм арақ кунад. Дар натиҷа, фишори дохили чашм низ баланд мешавад. Баланд шудани фишори дохили чашм боиси вайрон шудани асаби оптикӣ мегардад.

  • Нобинои.

    Ретинопатияи диабетикӣ, агар барои диабет дуруст табобат карда нашавад, метавонад тадриҷан ба рушди нобиноӣ оварда расонад.

Тасвири қаъри чашм  дар ретинопатияи диабетикӣ баъзан чунон мушаххас аст, ки ташхиси ин беморӣ на аз ҷониби терапевт, балки аз ҷониби офтальмолог гузошта мешавад

Омилҳои хатарноки барои  ретинопатияи диабетики

Ретинопатияи диабетики дар ҳар гуна бемори бо диабети қанд пайдо шуданаш мумкин.

Дар ин ҳолат хатаринокии бузурги ин бемори қайд шуданаш мумкин, агар:

  • Шумо дараҷаи қандро дар хун ба тарзи кофи назорат намекунед

  • Дар Шумо фишори хуни баланд қайд карда шуд

  • Дар Шумо дараҷаи баланди холестерин дар хун қайд карда шуд

  • Шумо ҳомиладор ҳастед

  • Шумо тамокукаш ҳастед

Пешгирии ретинопатияи диабетикӣ пеш аз ҳама дар ташхиси барвақти он аст. Беғайр аз ин, муҳим аст, ки худи диабети қанд сари вақт ва ба таври мувофиқ табобат карда шавад.

Муолиҷаи ретинопатияи диабетики

Табобати ретинопатияи диабетикӣ аз намуди он, зоҳиршавиаш ва самаранокии табобати мушаххас вобаста аст.

Ретинопатияи диабетики

Барои ретинопатияи оддии диабетик табобат ҳатто лозим ҳам нашуданаш мумкинАммо, бо вуҷуди ин, духтур тавсия медиҳад, ки барои муайян кардани зарурати табобат дар марҳилаи аввал мониторинги мунтазами қаъри чашм тавсия карда мешавад.

Ретинопатияи диабетикии паҳншаванда

Вобаста аз он, ки ретинопатияи диабетикӣ чӣ гуна зоҳир мешавад, ҷарроҳӣ талаб карда шуданаш мумкин.

То имрӯз, ягона табобати самараноки ретинопатияи диабетикӣ, ки аз ҷониби ТУТ тасдиқ шудааст, табобати лазерӣ мебошад.

Муолиҷаи лазерии фокуси

Ин табобат, ки бо номи фотокоагулятсия низ маълум аст, метавонад дар боздоштани хунравӣ ва арақи моеъ дар  тӯрпарда самаранок бошад. Ҳангоми ин тартиб, рагҳои хунгузар, ки аз онҳо хун ба тӯрпарда  мерезад, ба назар мерасад, ки онҳо месӯзад яъне  коагулятсияи  микроаневризмҳо содир  мешавад -. Ин табобати лазерӣ дар як сессия анҷом дода мешавад.

Пас аз ин тартиб, биниши норавшан метавонад барои якчанд рӯз рух диҳад. Дар баъзе ҳолатҳо, пас аз коагуляцияи лазерӣ дар майдони назар доғҳо пайдо мешаванд. Онҳо одатан бо мурури замон аз байн мераванд. Аммо, агар пеш аз коррексияи  лазерӣ шумо биниши  норавшан аз варами макулаи марказии тӯрпардаро дошта бошед, биниши шумо метавонад пурра барқарор нашавад.

Табобати лазерии парканда

Ин намуди терапияи лазерӣ барои ретинопатия инчунин бо фотокоагулятсияи панретиналӣ маълум аст. Дар давоми ин тартиб, майдони тӯрпарда  бо нури лазерии пароканда шуоъ карда мешавад. Ин боиси «чин шудани» рагҳои навташкил мегардад. Ин намуди табобати лазерӣ одатан дар 2-3 сеанс анҷом дода мешавад. Мисли табобати лазерии фокусӣ, ин намуди табобат инчунин метавонад боиси норавшании биниш дар тӯли чанд рӯз пас аз ҷарроҳӣ гардад.

Витрэктомия

Ин равандест, ки хунро аз маркази чашм (ыисми шишабанди) ва бофтаизахми, ки дар т=рпарда  пайдо шудааст, хориҷ мекунад. Витрэктомия одатан зери наркозҳои маҳаллӣ ё умумӣ анҷом дода мешавад. Дар ҷараёни ин ҷарроҳӣ табиб дар чашм буридани хурду тунуктарин мекунад. Пас аз он хун ва бофтаи доғ бо истифода аз асбобҳои хеле нозук хориҷ карда мешавад. Пас аз хориҷ кардани бофтаи ғайримуқаррарӣ, барои нигоҳ доштани шакли муқаррарии он ба он маҳлули физиологи медароранд.

Дар баъзе мавридҳо, ҳубобчаи газро дар холигоҳи чашм гузоштан мумкин аст, то тӯрпардаро  дубора ба ҷои худаш "часпонад". Одатан, пас аз чунин амалиёт, бемор бояд дар беморхона бимонад. Агар шумо тартиби гузоштани ҳубобчаи газро дар холигоҳи чашм дошта бошед, ба шумо лозим меояд, ки то он даме, ки он ҳал шавад, рӯ ба поён хобидан лозим аст. Ин одатан якчанд рӯз мегирад. Ба шумо лозим меояд, ки дар тӯли якчанд рӯз ё ҳафта бандаки чашм пӯшед. Ба шумо инчунин қатраҳои чашм таъин карда мешаванд, то чашмакро васеъ кунад. Аксар вақт, витрэктомия пас аз табобати лазерӣ ёки ҳамроҳӣ  анҷом дода мешавад.

Дар айни замон муҳаққиқон усулҳои нави табобати ретинопатияи диабетикӣ, аз ҷумла доруҳоро таҳқиқ мекунанд, ки метавонанд аз пайдоиши рагҳои нави хун дар тӯрпарда чашмро  пешгирӣ кунанд. Баъзе аз ин доруҳо бевосита ба чашм ворид карда мешаванд.